Осмуссаар (арал)

	Осмуссаар ; эст. Osmussaar
Сипаттамасы
Ауданы	4,69 км²
Тұрғындар	4 адам
Халық тығыздығы	0,853 адам/км²
Орналасуы
	59°17′30″ с. е. 23°23′30″ ш. б. / 59.29167° с. е. 23.39167° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 59°17′30″ с. е. 23°23′30″ ш. б. / 59.29167° с. е. 23.39167° ш. б. (G) (O) (Я) (T)
Акватория	Балтық теңізі
Ел	Эстония
Аймақ	Ляэнемаа
Аудан	Ноароотси
	Осмуссаар
	Осмуссаар Ортаққорда

Осмуссаар (эст. Osmussaar) — Балтық теңізіндегі Фин шығанағының сағасында, материктен 7,5 км қашықтықта орналасқан Эстон аралы.^[1]

Сипаттама

Арал Дирхами портынан 8 шақырым жерде орналасқан. Аралда небәрі 4 адам тұрады, олар аралдың бақылаушылары. Осмуссар аралы шағын болып саналады. Оның ауданы небәрі 4,69 шаршы шақырымды құрайды. Арал жыл сайын теңіз деңгейінен орта есеппен 2-3 мм биіктікке көтерілуде. Бүгінде бұл арал қорық болып табылады. Оның ерекше ландшафттары, геологиялық көрікті жерлері және сирек кездесетін өсімдіктері мемлекеттің қорғауына алынды.

Аралда сирек кездесетін өсімдік түрлері, соның ішінде жабайы орхидеялар өседі. Құстардың көктемгі және күзгі қоныс аудару кезеңінде Аралдың үстінен миллиондаған құстар ұшады. Сирек кездесетін гнейсбрейч қара тастар ерекше назар аударуға лайық. Ол Эстониядағы ең үлкен Неугрунд метеорит кратері. Оның шеңберінің диаметрі тоғыз шақырым, ені 2,5-3 шақырым, ал тереңдігі 50 метрден 100 метрге дейін жетеді. Кратер диаметрі 1 шақырым 535 миллион жыл бұрын метеориттің құлауы нәтижесінде пайда болған деп болжануда.^[2]^[3]

Тарихы

Аралдың аты тарихқа Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде енді (сол кезде ескі швед атауы қолданылған – Оденсхольм). Мұнда, 1914 жылы 14 тамызда неміс крейсері «Magdeburg» Фин шығанағына еніп, барлау жұмыстарын жүргізуге және Ревел маңындағы фарватерде мина қоюға тырысып, жартастарға соқтықты. Неміс теңізшілері ресейлік кемелер жақындаған кезде крейсерін жарып жіберді, бірақ экипаждың бір бөлігі тұтқынға алынды.

1939 жылы 28 қыркүйекте КСРО мен Эстония арасында өзара көмек туралы пактіге қол қойылып, Кеңес Одағының Балтық флотының қажеттіліктері үшін кейбір аралдар мен порттарды жалға беруі туралы келісімге қол жеткізілді. 1940 жылдың басында КСРО мен Эстония үкіметтері арасындағы келісім бойынша Осмуссаар аралы КСРО-ға берілді. 1940 жылға дейін аралда 130-ға жуық адам тұрды, негізінен шведтер, бірақ кеңес әскерлері Эстонияға кіргеннен кейін тұрғындар аралды тастап кетті.

1947 жылдан кейін аралда 40 адамнан тұратын шағын әскери-теңіз бөлімшесі орналасты.

1993 жылы Эстония тәуелсіздігін қалпына келтіргеннен кейін әскерилер аралдан кетіп, әр түрлі бекіністер мен әскери ғимараттардың қирандылары қалды. Кеңес әскері кеткеннен кейін аралда 2001 жылға дейін адам болған жоқ, содан кейін 2 адам аралға көшіп келді.^[4]^[5]

Көрікті жерлері

Қазір аралда көптеген сирек кездесетін геологиялық көрікті жерлерді көруге болады - қайраңдар, жағалаудағы төбелер, мұздық тастар және т.б. 1765 жылы салынған швед Иса шіркеуінің қирандылары бар. Ал жақын жерде кеңестік жағалаудағы №314 артиллериялық батареяның қалдықтарын көруге болады. Суға батқан кеменің қалдықтары орналасқан жерге қарама-қарсы маяк пен мерт болған теңізшілерге арналған ескерткіш бар.^[6]^[7]